Hàng hóa Giffen (Giffen Goods) là gì?

Thuật ngữ Hàng hóa Giffen lần đầu tiên được đề cập vào những năm cuối thế kỷ 19 bởi nhà kinh tế học người Scotland Sir Robert Giffen. Thuật ngữ này dùng để chỉ những loại hàng hóa có giá trị thấp và đi ngược lại với quy luật cung cầu thông thường. Cụ thể, trái với quy luật thông thường của hàng hóa (giá tăng sẽ dẫn đến nhu cầu giảm), khi giá của hàng hóa Giffen tăng lên thì nhu cầu tiêu thụ của hàng hóa đó lại tăng lên vì mức độ thiết yếu và khó thay thế của chúng trong đời sống sinh hoạt.

Hiểu thêm về hàng hóa Giffen

Giả sử người tiêu dùng có một khoản lương không đổi và đang tiêu dùng hai loại hàng hóa là gạo và tôm hùm. Khi giá của gạo tăng lên nhưng mức lương không đổi, người tiêu dùng mua được ít gạo và tôm hùm hơn trước. Điều này cũng đồng nghĩa rằng thu nhập thực tế của người tiêu dùng đã giảm đi và họ cần cân đối lại chi tiêu của mình cho hợp lý. Lúc này, vì tôm hùm là hàng hóa xa xỉ và không thực sự thiết yếu nên người tiêu dùng có xu hướng giảm tiêu thụ tôm hùm và mua nhiều gạo hơn. Do đó, gạo trong trường hợp này đã phá vỡ quy luật cung cầu (giá tăng nhưng nhu cầu vẫn tăng) và trở thành hàng hóa Giffen. Trong khi đó, tôm hùm gián tiếp bị giảm lượng tiêu thụ mặc dù mức giá mặt hàng này không thay đổi.

Hàng hóa Giffen cũng tồn tại trong thực tế dưới nhiều dạng khác nhau và tùy vào đặc điểm khu vực. Cụ thể, vào năm 2007, các nhà kinh tế học của Harvard là Robert Jensen và Nolan Miller đã tiến hành một thử nghiệm ở hai tỉnh Hồ Nam và Cam Túc tại Trung Quốc. Nghiên cứu cho thấy hai khu vực này tồn tại hai loại hàng hóa Giffen khác nhau, ở Hồ Nam là gạo và ở Cam Túc là lúa mì. Đồng thời, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hiệu ứng từ hàng hóa Giffen sẽ mờ nhạt hơn nếu tồn tại các mặt hàng thay thế khác có đặc điểm gần giống với nó. Điều này cũng cho thấy không phải bất kỳ hàng hóa giá trị thấp nào cũng là hàng hóa Giffen và danh mục hàng hóa Giffen thay đổi tùy từng vùng miền. Vì vậy, một hàng hóa chỉ trở thành hàng hóa Giffen ở một khu vực nhất định khi đạt đủ ba điều kiện sau: thứ nhất, hàng hóa đó phải là những loại hàng hóa có giá trị thấp, được sử dụng đối với tầng lớp có thu nhập thấp như mì gói, đồ hộp, đồ ăn nhanh, nhưng sẽ giảm dần khi thu nhập của người đó tăng lên (hàng hóa thứ cấp); thứ hai, hàng hóa đó phải chiếm phần lớn trong giỏ hàng của người tiêu dùng trong khu vực hoặc đất nước đó; và cuối cùng, hàng hóa đó không có hoặc hiếm có hàng hóa thay thế.